Dönüşlü Zamirlerle Birlikte Kullanılan Fiiller – Verbos con Pronombres Reflexivos
Dönüşlü zamirlerle kullanılan fiiller konusu, İspanyolca’da sık sık karşımıza çıkan bir konudur. Dönüşlü zamirlerle kullanılan fiiller genellikle, eylemi yapan kişinin, eylemden doğrudan etkilendiğini gösterir. İstisnaları bulunmakla birlikte, dönüşlü fiiller, mastar hâlindeki fiillerin sonunda “-se” zamirinin bulunması ile anlaşılabilir.
Birkaç klasik örnek ile dönüşlü fiillerin kullanım amacı ve dönüşsüz hâlleri ile aralarındaki ince fark daha iyi anlaşılabilir.
Örneğin;
BAÑAR: banyo yap(tır)mak
BAÑARSE: banyo yapmak (kendisi/ni)
BAÑAR > Ella baña el perro. (O, köpeğini yıkıyor.)
BAÑARSE > Ella se baña. (O, banyo yapıyor.)
Görüldüğü gibi, dönüşlü bir zamir ile kullanıldığında, eylem, doğrudan eylemi yapan kişiyi etkileyebiliyor. Diğer türlü ise, bunun dönüşlülük konusu ile bir bağlantısı bulunmuyor.;
DORMIR: Uyumak
DORMIRSE: Uykuya dalmak
IR: Gitmek
IRSE: (Bir yerden) ayrılmak
LEVANTARSE – ¿A qué hora te levantas en vacaciones? (Tatildeyken saat kaçta kalkarsın?)
DORMIRSE – ¿A qué hora te duermes generalmente? (Genellikle saat kaçta uyursun?)
LLAMARSE – ¿Cómo se llama ese chico? (O çocuğun adı ne?)
KULLANIMI
1- Bazı fiiller dönüşlü zamirler ile birlikte kullanılarak çekimlenirler (me, te, se, nos, os):
bañarse (banyo yapmak)
levantarse (yataktan kalkmak, ayağa kalkmak)
acostarse (yatmaya gitmek, uzanmak)
dormirse (uykuya dalmak)
2- Zamirlerle kullanılan bu fiiller arasında, örneğin, sözde dönüşlü olan fiiller de mevcuttur. Bunlar, öznenin ve nesnenin, eylem içerisinde örtüştüğü fiillerdir.:
ducharse (duş almak)
peinarse (saçını taramak)
vestirse (giyinmek)
3- Ancak zamirlerle kullanılan bütün fiiller dönüşlü değildir:
casarse (evlenmek)
llamarse (adlandırılmak)
quedarse (kalmak[bir yerde])
4- Yukarıdaki örneklerde de belirtildiği ve anlaşılabileceği gibi, dönüşlü zamirler ile kullanılan bu fiiller, dönüşlü zamirler olmadan da kullanılabilmektedirler:
Ella se acuesta a las 10. (O, saat 10’da yatmaya gider.)
Ella acuesta a sus hijos. (O, çocuklarını yatırır/yatırıyor.)
5- Zamir, fiilden önce gelir ve ayrı yazılır; ancak “mastar, isim-fiil ve emir kipleri”nde fiilden sonra ve fiil ile birleşik yazılır.:
Me caso mañana. (Yarın evleniyorum.)
¡Callate, por favor! (Sessiz ol, lütfen!)
Por favor, ¿puedes callarte? (Lütfen, sessiz olur musun?)
Ali está duchandose. (Ali, duş alıyor.)
Konuyu pekiştirmek için yararlanabileceğiniz bazı ekstra çalışma kaynakları: