İspanyolca’da Vurgu ve Aksan / El Acento en Español
İspanyolca’da aksanlı harfler (á, é, í, ó, ú) iki amaçla kullanılmaktadır. Bunlardan birincisi, kelimeler okunurken hangi hece üzerinde vurgu yapılması gerektiğinin bilinmesi; ikincisi ise, yazılışları aynı olan kelimelerin birbirinden ayrılmasını sağlamaktır.
KULLANIMI:
1- Eğer aksanlı harflerden biri kelime içerisinde kullanılmamışsa, vurgu;
- (a, e, i, o, u) seslileri ile veya (n, s) sessizleri ile biten kelimelerde vurgu, sondan bir önceki hecededir.
Como (yerim/yiyorum) – [“KOO – mo” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
Comen (yerler/yiyorlar) – [“KOO – men” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
- (n, s) sessizleri dışında herhangi bir sessiz harf ile biten kelimelerde vurgu, son hecededir.
Comer (yemek {mastar}) – [“ko – MEER/MERR” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Mastar hâlindeki fiillerde vurgu her zaman son hecededir.)
Ciudad (şehir) – [“siu – DAAD” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
2- Eğer aksanlı harflerden biri (á, é, í, ó, ú) kelime içinde kullanılmışsa, vurgu o hecededir:
Caminó (o yürüdü) – [“ka – mi – NOO” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
Canción (şarkı) – [“kan – si – ONN/OON” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
Propósito (amaç) – [“pro – POO – si – to” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.]
Día (gün) – [“Dİİ – a” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Eğer bu kelimede aksanlı bir harf olmasaydı, tek hece gibi, “DİA / DYA” şeklinde vurgulanacaktı.)
Comió (o yedi) [“ko – mi – OO” şeklinde okunur. Dinlemek için tıklayınız.] (Eğer bu kelimede aksanlı bir harf olmasaydı, i ve o (veya u ve o’nun bir araya geldiği örnekler) tek hece olarak, “KOO – mio” şeklinde okunacaktı ve vurgu sondan bir önceki hecede olacaktı.)
3- Aynı şekilde yazılan kelimeleri birbirinden ayırmak için vurgu işaretleri (aksan) kullanılır;
- Soru bildiren kelimeler yazılırken, eklerin yerini tutan diğer kelimelerle karışmaması için aksan kullanılır:
¿adónde? |
nereye? |
|
adonde |
.. -a, -e |
¿cómo? |
nasıl? |
|
como |
nasıl.., ..gibi |
¿cuál? |
hangi? |
|
cual |
..-en, -diği |
¿cuándo? |
ne zaman?
|
|
cuando |
.. -dığında |
¿cuánto(s)? |
ne kadar? |
|
cuanto(s) |
.. kadar |
¿dónde? |
nerede? |
|
donde |
..-de, -da |
¿qué? |
ne, nasıl? |
|
que |
.. -en, -diği |
¿quién(es)? |
kim, kimi, kime? |
|
quien |
.. -en, -diği |
Cuándo vamos? (Ne zaman gidiyoruz?)
Vamos cuando vengan. (Geldiklerinde gidiyoruz/Geldikleri zaman gidiyoruz.)
- Yazılışı aynı, ancak anlamları farklı kelimeleri birbirinden ayırmak için aksan kullanılır:
dé |
|
vermek fiili emir kipi (dar) |
|
de |
|
-den, -dan |
él |
o, ona, onu…
|
el |
eril artikel/belirteç olarak kullanılır |
más |
daha fazla, en |
mas |
ama |
mí |
beni, bana… |
mi |
benim |
sé |
biliyorum (saber), olmak fiili emir kipi (ser) |
se |
kendisi, … |
sí |
evet |
si |
eğer |
té |
çay |
te |
kendini, seni, …
|
tú |
sen |
tu |
senin |
- İşaret zamirleri olarak kullanılan kelimeler, sıfat olarak kullanılmadıkları durumlarda aksanlı harfler kullanılarak yazılırlar:
éste |
|
ésta |
|
éstos |
|
éstas |
|
bu (şey), bu (şeyler) |
ése |
ésa |
ésos |
ésas |
o (şey), o (şeyler) |
aquél |
aquélla |
aquéllos |
aquéllas |
o (şey, o (şeyler) |
este |
|
esta |
|
estos |
|
estas |
|
bu, bunlar |
ese |
esa |
esos |
esas |
o, onlar |
aquel |
aquella |
aquellos |
aquellas |
o, onlar |
Aquel ve ese aynı anlama gelmektedir; ancak aquel, daha uzaktaki şeyler hakkında konuşurken kullanılır.
İki tablodaki ifadelerin Türkçe’de daha rahat anlaşılması için örneği inceleyebiliriz:
No me gusta esta camisa, me gusta ésa. (Bu gömleği sevmedim, onu sevdim)
No me gusta esta camisa, me gusta esa camisa. (Bu gömleği sevmedim, o gömleği sevdim)
4- Diğer bazı özel durumlarda kullanılır;
- Eğer zarf formuna dönüştürülen bir sıfat, hâlihazırda aksanlı bir harf içeriyorsa, aksanın yeri değiştirilmez. Bu özel durum dışında vurgu sondan bir önceki heceye kayacaktır (…. – MEEN/MENN – te, gibi)
fácil |
|
kolay |
|
fácilmente |
|
kolayca, kolaylıkla
|
rápido |
hızlı |
rápidamente |
hızla, hızlıca |
Sólo = solamente |
= |
sadece, yalnız (zarf) |
solo |
= |
yalnız (sıfat) |
Por qué? (iki kelime ve aksanlı) |
= |
neden (soru kelimesi) |
porque (tek kelime ve aksansız) |
= |
çünkü |
Sayfayı paylaşarak konunun daha çok kişi tarafından görüntülenmesine yardımcı olabilirsiniz. Soru, görüş, düzeltmeler ve eklemeleri aşağıdaki yorum panelinden iletebilirsiniz.
GRM-011